Ukraina O'zbekistonni Shveysariyada bo‘lib o‘tadigan Global tinchlik sammitiga qo‘shilishga taklif qilmoqda

Iyun oyida Shveysariyada Ukraina tashabbusi bilan davlat rahbarlari darajasida Global tinchlik sammiti bo'lib o'tadi. Sammitda jahon hamjamiyati Rossiyaning Ukrainaga qarshi urushi oqibatida yuzaga kelgan inqirozdan chiqish yo‘lini muhokama qiladi. 

Ukrainaning O‘zbekistondagi elchisi Nikolay Doroshenko jurnalistlar bilan uchrashuv o‘tkazib, "Tinchlik formulasi" haqida gapirdi, shuningdek, O‘zbekistonni urushni tezroq tugatish choralari muhokama qilinadigan sammitda ishtirok etishga taklif qildi. Bu haqda Gazeta.uz manbasi xabar bermoqda. 

Nikolay Doroshenkoning soʻzlariga koʻra, 150 ta davlat, jumladan, Janubiy, Afrika, Janubiy Amerika davlatlari, hamda Oʻzbekiston va Markaziy Osiyoning boshqa mamlakatlari ushbu xalqaro sammitda ishtirok etish uchun taklifnoma oladi.

Sammitdan koʻzlangan maqsad tinchlik jarayonini muhokama qilish uchun platforma yaratish va Ukrainada tinchlikni tiklashi kerak boʻlgan qoʻshma shartnoma asoslarini tayyorlashdir. 

Tinchlik formulasi 10 banddan iborat.

Radiatsiya va yadro xavfsizligi

Yadro energiyasidan har qanday foydalanish xavfsiz va nazorat qilinishi kerak. Yadroviy obyektlardagi avariyalar transchegaraviy ta'sir qilish potentsialiga ega. Ukrainaga qarshi urush dunyoda radiatsiya va yadro xavfsizligini katta xavf ostiga qo‘ydi.

Oziq-ovqat xavfsizligi

Ukrainaga qarshi urush butun dunyo bo'ylab oziq-ovqat xavfsizligiga salbiy ta'sir ko'rsatmoqda, chunki Ukraina dunyodagi don va qishloq xo'jaligi mahsulotlarini eksport qiluvchilardan biri hisoblanadi.

Transport yo‘laklari oziq-ovqat mahsulotlariga juda muhtoj bo‘lgan mamlakatlar va xalqlarga yetkazilishini ta’minlash uchun to‘siqsiz ishlashi kerak. 

Energiya xavfsizligi

Energetika obyektlari har qanday mamlakatning muhim infratuzilmasining bir qismidir. Ukrainadagi elektr stantsiyalari, yuqori voltli uskunalar, generatorlar va transformator podstansiyalari, shu jumladan qishda ham hujumlarga duchor bo'ladi.

"Ukraina energetika infratuzilmasi tinch aholi va muhim infratuzilma xavfsizligi uchun himoya qilinishi kerak. Doimiy xavfsizlikni taʼminlash va Ukraina energetika tarmogʻi obyektlari xavfsizligi ustidan xalqaro monitoringni oʻrnatish va taʼminlash zarur”, - dedi elchi.

Mahbuslar va deportatsiya qilinganlarni ozod qilish

To'liq almashinuv orqali Ukrainaning barcha fuqarolari ozod qilinishi kerak, ularning minglablari Rossiyada va Ukrainaning vaqtincha bosib olingan hududlarida, shu jumladan Qrimda: harbiy asirlar, tinch aholi, majburiy ko'chirilgan va deportatsiya qilingan shaxslar, shu jumladan bolalar. 

Ukrainaning hududiy yaxlitligini tiklash

“Xalqaro huquqning eng muhim tamoyillaridan biri bu xalqaro nizolarni tinch yo‘l bilan hal etishdir. Barcha davlatlar har qanday davlatning hududiy yaxlitligi yoki siyosiy mustaqilligiga qarshi tahdid yoki kuch ishlatishdan tiyilishi kerak. Hududlarni tahdid qilish yoki kuch ishlatish yo‘li bilan tortib olishni qonuniy deb e’tirof etib bo‘lmaydi”, — deya eslatdi Nikolay Doroshenko BMTning xalqaro huquq tamoyillari to‘g‘risidagi deklaratsiyasini.

Rossiya qo'shinlarini olib chiqib ketish va harbiy harakatlarni to'xtatish

"Har qanday bosqinchilik urushi, bosqinchilik va anneksiya qilishga urinishlar tinchlik, global xavfsizlik va xalqaro huquq uchun jiddiy tahdiddir", - deya ta'kidladi Ukraina elchisi.

Birlashgan Millatlar Tashkilotiga a'zo davlatlar, agar ularga qarshi qurolli hujum sodir bo'lsa, individual yoki jamoaviy mudofaa qilish uchun ajralmas huquqqa ega, deya eslatdi diplomatik missiya rahbari.

Adolatni tiklash

“Ukraina hududida sodir etilgan eng ogʻir xalqaro jinoyatlar uchun javobgarlik toʻgʻri, adolatli va mustaqil tergov hamda milliy yoki xalqaro darajada taʼqib etilishi orqali taʼminlanishi kerak. Barcha jabrlanganlar uchun adolat ta'minlanishi va kelgusida sodir bo'ladigan jinoyatlarning oldini olish kerak", - dedi elchi.

Ekologik xavfsizlik

"Ukrainaga qarshi urush katta miqyosdagi atrof-muhitga zarar yetkazdi, bu Ukraina hududida ham, butun mintaqada va butun dunyoda misli ko'rilmagan ifloslanishga, ekotizimlarning vayron bo'lishiga va biologik turlarning jismoniy yo'q qilinishiga olib keldi", deb ta'kidladi elchi.

Tinchlik formulasi xalqaro hamjamiyatni Ukrainani ekologik xavfsizlikni ta’minlash, jumladan, atrof-muhitga etkazilgan zararni baholash va uni tiklashda qo‘llab-quvvatlashga taklif qiladi.

Urush avj olishi va tajovuzning takrorlanishining oldini olish

Ukrainadagi urush mintaqa uchun ham, dunyo uchun ham katta oqibatlarga olib keladi, dedi diplomatik missiya rahbari. Uning qayd etishicha, Ukraina va uning atrofida kuchayish xavfi uning xavfsizligi xalqaro huquqning qonuniy majburiy hujjatlari bilan kafolatlanmaguncha, ishonchli ichki mudofaa qobiliyati bilan mustahkamlanmaguncha va yangi xalqaro xavfsizlik arxitekturasiga integratsiya qilinmaguncha saqlanib qoladi.

Urushning tugashini tasdiqlash

Bu qadam urush tugashini tasdiqlash uchun aniq asos yaratish, majburiyatlar va xavfsizlik kafolatlarini taqdim etish, urushdan keyingi kelishuv uchun sharoit yaratish, Ukrainani qayta tiklashni moliyalashtirish shartlarini kelishish, shuningdek, takrorlanishining oldini olish mexanizmlarini ishlab chiqishni o'z ichiga oladi.